Pentatoniek
Dit is de benaming voor de 5-tonige ladder (penta=5).
Pentatonisch is dus: 5-tonig. In dit onderdeel behandelen we mineur-pentatoniek.
Hier wordt in funk/jazz/pop veel mee geïmproviseerd.
Zoals we eerder gezien hebben, komt op de 2de, 3de en 6de trap van een toonsoort de
akkoordvorm “mineur7” voor:
Dat betekent ook dat hetzelfde mineurakkoord in 3 verschillende toonsoorten voorkomt.
Pentatoniek is een manier om dit probleem te omzeilen.
Upperstructure
Allereerst moeten we de term “upperstructure” behandelen.
Dit zijn de noten die liggen tussen de grondtoon, terts, kwint en septiem.
De E, G en de B, in dit voorbeeld op de plekken 2, 4 en 6:
Maar we kunnen ze ook bovenop het akkoord leggen als tertsen, dan krijg je dezelfde noten.
E-G-B, ofwel op de plekken van 9,11 en 13. Vandaar de term “upperstructure”:
II-III-VI?
Stel, een stuk bestaat alleen uit Dmineur7.
De vraag die we onszelf nu moeten stellen is: Uit welke toonsoort komt deze mineur 7?
Als je alle akkoorden hebt uitgeschreven weet je dat Dmineur7 voor kan komen als 2de, 3de of 6de
trap van de volgende toonsoorten:
Zoals te zien is, ontstaan er in de verschillende toonsoorten ook voortekens, in dit geval mollen.
Dit heeft enkel invloed op de upperstructure. Niet allemaal, alleen de 9 en/of de 13.
In alle drie gevallen blijft de vierklank (1-3-5-7) ook exact hetzelfde. Dit zijn vier tonen.
De vijfde is de 11. Deze blijft ook onveranderd. Vierklank + 11 = D-F-G-A-C
5 tonen, de pentatonische ladder van Dmineur!
In de praktijk
Kom je dus ergens mineur7 tegen? Dan weet je nu dat je de pentatonische ladder kunt spelen,
zonder te hoeven weten uit welke toonsoort dit akkoord precies komt. En hij klinkt ook nog eens goed!
Als voorbeeld kan je eens kijken naar het nummer “Maiden Voyage” van Herbie Hancock.
Enkel mineur7 akkoorden waar je de pentatoniek in alle rust kunt toepassen.
Wil je echter gebruik maken van het gehele spectrum van het mineur7 akkoord?
Dan zal je er middels je gehoor of context van het akkoordenschema moeten bepalen uit welke
toonsoort hij komt. Over dit laatste kan je meer vinden in het onderdeel akkoordenschema’s.
Veel succes en plezier!